W latach 80. i 90. ubiegłego wieku niewiele było na rynku produktów budowlanych, które spełniłyby dzisiejsze standardy jakości i bezpieczeństwa. Spośród nich, subit był zdecydowanie jednym z najbardziej szkodliwych. Czy tak jest do dziś? Jaki wpływ na zdrowie ma subit i jakie są objawy zatrucia?
Na czym polega szkodliwość subitu?
Subit (lepik asfaltowy) to bardzo powszechnie wykorzystywana w budownictwie czasów PRL-u (a nawet i do połowy lat dziewięćdziesiątych) mieszanina, która służyła do klejenia podłóg parkietowych. Do jej produkcji wykorzystywano asfalt, liczne rozpuszczalniki i plastifikatory — generalnie substancje o bardzo złożonym składzie chemicznym, które niekoniecznie muszą sprzyjać naszemu zdrowiu.
I tak też jest. Jednym z podstawowych składników subitu są węglowodory aromatyczne — a wśród nich, między innymi, benzopireny. Skąd mogą Państwo je znać? Występują na przykład w dymie tytoniowym, smogu czy przy spalaniu śmieci — i są powszechnie klasyfikowane jako substancje silnie rakotwórcze.
Subit: wpływ na zdrowie
Benzopireny, wraz z pozostałymi związkami tworzącymi subit mogą być — według badaczy — przyczyną przynajmniej 20 (!) różnych grup schorzeń. Największe zagrożenie stanowią dla dróg oddechowych oraz układu pokarmowego, w najgorszych przypadkach prowadząc nawet do rozwoju nowotworów: płuc, krtani, trzustki, jelit czy żołądka.
Z obecnością subitu pod domowymi parkietami wiąże się także białaczkę, ostre stany zapalne i reakcje alergiczne.
I to właśnie przez swój wpływ na zdrowie subit został już ponad 30 lat temu zakazany do stosowania wewnątrz budynków (mieszkalnych i użyteczności publicznej) zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Europy.
Zatrucie subitem: objawy
Już krótkotrwały kontakt z subitem może skutkować zatruciem. Podobnie jak dym tytoniowy czy smog, substancję tę po prostu wdychamy — dlatego też pierwszymi jego oznakami mogą być:
- podrażnienie gardła, nosa, oczu;
- kaszel;
- duszności;
- ból w klatce piersiowej.
Towarzyszyć im mogą także ogólne uczucie „rozbicia” i zmęczenia oraz obniżenie odporności.
Objawów zatrucia subitem nie wolno lekceważyć — dla układu oddechowego każda chwila w towarzystwie benzopirenów to zwiększone ryzyko rozwoju poważnych chorób, niezależnie od wieku czy dotychczasowego stanu zdrowia. Dlatego też usuwania subitu pod żadnym pozorem nie można przeprowadzać na własną rękę — i bez zabezpieczeń, którymi dysponują profesjonaliści.
Kiedy subit jest najbardziej szkodliwy?
Ekspozycja na subit zawsze jest niebezpieczna — od tego nie ma żadnych wyjątków. Natomiast największe zagrożenie stanowi on wtedy, gdy:
- mamy z nim do czynienia przez długi okres czasu — wtedy wzrasta przede wszystkim ryzyko rozwoju nowotworów;
- podczas bezpośredniej pracy z subitem — na przykład przy jego usuwaniu.
W czasach, gdy lepik asfaltowy był w budownictwie mieszkaniowym stosowany powszechnie, dość częste było przekonanie, że szkodliwość subitu stopniowo (i dość szybko) maleje. Na przykład — mieszkania, w których parkiet był klejony lepikiem starano się oddawać do użytku po około miesiącu od zakończenia prac, tak, aby uniknąć okresu rzekomo największej aktywności subitu.
Nie miało to jednak wiele wspólnego z rzeczywistością — asfaltowa mieszanina wciąż stanowiła bowiem duże zagrożenie dla zdrowia mieszkańców.
Czy po 50 latach subit jest nadal szkodliwy?
I, co najważniejsze, stanowi je do dziś. Toksyczne właściwości zawartego w subicie benzopirenu nie ulegają „przedawnieniu”. Możliwe, że stają się na przestrzeni lat minimalnie słabsze — ale wciąż stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia.
Jeśli Państwo lub ktoś z Państwa bliskich mieszka w bloku z lat 70./80. — lub starszym, jednorodzinnym domu, bo tam również subit stosowano — warto sprawdzić, czy pod parkietem nie znajduje się czarny, smolasty wręcz klej. Prawdopodobnie jest to właśnie subit i należy go dokładnie zeszlifować — aż do wylewki.
Czy lepik pod parkietem jest szkodliwy?
Kilkakrotnie zamiast nazwy subit wspomnieliśmy o lepiku. Subit jest po prostu jego odmianą — to właśnie pod nazwą Subit 83 (a potem — Subit 91) Państwowy Zakład Higieny dopuścił go do powszechnego użytku. Pod względem składu te mieszaniny nie różnią się praktycznie niczym — i obie zawierają w sobie benzopireny.
A więc czy lepik pod parkietem jest szkodliwy? Potencjalnie, bardzo — i dlatego trzeba go usunąć jak najszybciej. Oczywiście, z pomocą profesjonalistów.